Η Έδρα UNESCO του ΑΠΘ με αντικείμενο την Εκπαίδευση στα Δικαιώματα του Ανθρώπου, τη Δημοκρατία και την Ειρήνη ιδρύθηκε το 1997 με Συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ της UNESCO (Διευθυντής: F. Mayor) και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η Έδρα UNESCO εντάσσεται στο Πρόγραμμα UNITWIN/UNESCO Chairs της UNESCO και αποτελεί μέρος:
- του Σχεδίου της UNESCO για την “Εισαγωγή της Εκπαίδευσης για την Ειρήνη και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση”
- των δράσεων της UNESCO για τη δημιουργία ενός Πολιτισμού Ειρήνης
Σήμερα υπάρχουν 877 Έδρες UNESCO και 46 Δίκτυα UNITWIN της UNESCO παγκοσμίως. Από αυτές, 71 Έδρες αναφέρονται στα αντικείμενα “Ανθρώπινα Δικαιώματα”, “Δημοκρατία”, “Ειρήνη”.
H Έδρα UNESCO συνδέει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με διεθνείς διακυβερνητικούς Οργανισμούς (UNESCO, UNICEF, κ.ά.), με το Παγκόσμιο Δίκτυο των 877 Εδρών UNESCO (σε 117 κράτη) και με τα 46 Δίκτυα UNITWIN της UNESCO, με το Δίκτυο Global Campus of Human Rights των 42 Πανεπιστημίων και Κέντρων Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ελβετία (με τη συμμετοχή τους στο Ευρωπαϊκό Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα στα Δικαιώματα του Aνθρώπου και τον Εκδημοκρατισμό) και με πολλές διεθνείς και ελληνικές Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις.
Είναι η πρώτη Έδρα UNESCO που δημιουργήθηκε σε Πανεπιστημιακό Ίδρυμα στην Ελλάδα.
Η Έδρα UNESCO του ΑΠΘ είναι η εξέλιξη και θεσμοθέτηση των ακόλουθων προγραμμάτων:
1. Διατμηματικού Διεπιστημονικού Προγράμματος Εκπαίδευσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Ειρήνη, με τίτλο “Σύγχρονα Παγκόσμια Προβλήματα και η Ευθύνη του Επιστήμονα” το οποίο άρχισε στο Τμήμα Ψυχολογίας του ΑΠΘ το ακαδημαϊκό έτος 1993-94 (εισηγήτρια του Προγράμματος: Καθηγήτρια Τμ. Ψυχολογίας Δήμητρα Παπαδοπούλου). Αυτό το Πρόγραμμα αποτελεί, επίσης, την εξέλιξη Προγράμματος Εκπαίδευσης για την Ειρήνη που άρχισε στο ίδιο Τμήμα το 1986, σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο, με κύριο ερευνητικό πρόγραμμα “Τα Σχολικά Βιβλία στη χώρα μας και η Εκπαίδευση για την Ειρήνη”.
Σε αυτό το διατμηματικό διεπιστημονικό Πρόγραμμα διδάσκουν καθηγητές από όλα τα Τμήματα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και άλλων Α.Ε.Ι. της χώρας και σε αυτό έχουν διδάξει επίσης εκπρόσωποι Διεθνών Οργανισμών και ΜΚΟ. Το ακροατήριο αποτελούν φοιτητές από όλα τα Τμήματα του ΑΠΘ, τα οποία παρέχουν στους φοιτητές τους τη δυνατότητα μαθημάτων ελεύθερης επιλογής.
2. Των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων του Ινστιτούτου Εκπαίδευσης για την Ειρήνη (1986 μέχρι 1998). Το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης για την Ειρήνη ήταν ελληνική μη κυβερνητική οργάνωση με έδρα τη Θεσσαλονίκη και ιδρύθηκε το 1986, με εισηγήτρια την Καθηγήτρια Δήμητρα Παπαδοπούλου. Το Ινστιτούτο Εκπαίδευσης για την Ειρήνη λειτούργησε μέχρι το 1998. Μετά την ίδρυση της Έδρας UNESCO του ΑΠΘ για την Εκπαίδευση στα Δικαιώματα του Ανθρώπου, τη Δημοκρατία και την Ειρήνη το 1997, οι δραστηριότητες του Ινστιτούτου απορροφήθηκαν από την Έδρα UNESCO.
Η Έδρα UNESCO του ΑΠΘ διευθύνεται από την Καθηγήτρια Νομικής Σχολής ΑΠΘ Δέσποινα Κλαβανίδου.
Μέλη της Επιστημονικής Επιτροπής της Έδρας UNESCO:
- Αναστασία Κεσίδου, Επίκ. Καθηγήτρια, Τμήμα Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής ΑΠΘ
- Άννα Μαρία Κώνστα, Επίκ. Καθηγήτρια, Νομική Σχολή ΑΠΘ
Η Έδρα UNESCO βραβεύτηκε από την UNESCO το 2002. Στο σκεπτικό της απόφασης της UNESCO για τη βράβευση αναφέρεται, μεταξύ άλλων, ότι “η Έδρα αυτή καταδεικνύει με τις εκπαιδευτικές και άλλες δραστηριότητές της τη δύναμη των Πανεπιστημίων να συμβάλουν ώστε να οικοδομηθεί η Ειρήνη στη σκέψη των ανθρώπων, σύμφωνα με την Ιδρυτική Πράξη της UNESCO”.
Επειδή οι πόλεμοι αρχίζουν στο νου των ανθρώπων,
γι’ αυτό στο νου των ανθρώπων πρέπει να οικοδομήσουμε
την προστασία της Ειρήνης
(Ιδρυτική Πράξη της UNESCO, 1945)
